قبل از اینکه مسأ له تنبیه را مورد بررسی قرار دهیم به تعریف آن می پردازیم .

" تنبیه عملی است هشدار دهنده و بیدار کننده که در مقابل رفتار نا پسند صورت می گیرد تا احتمال تکرار آن را کاهش دهد . "

تأ ثیر تنبیه از این حهت است که فرد تنبیه شده می کوشد تا از روبرو شدن با آن دوری جوید و از آن اجتناب کند . قطع عواملی که مورد علاقه و پسند فرد باشد نیز نوعی تنبیه به حساب می آید ؛ به این ترتیب که با محروم کردن دانش آموز از فعالیتهایی که آشکارا دوست دارد ، می توان رفتار نا پسند او را تضعیف نمود .

با وجد این که شواهد زیادی در دست است که نشان می دهد تنبیه برای تضعیف رفتار های نا پسند مؤ ثر است ، بسیاری از محققان از نتایج سوء آن تشویش دارند . در حالی که اثر سوء اعمال برخی از تنبیهات را در پیدایش ناراحتیهای عصبی نمی توان نا دیده گرفت ، تنبیه می تواند به گونه ای اعمال شود که اثر منفی نداشته باشد .

برای جلوگیری از پیدایش اثرات منفی ناشی از تنبیه رهنمودهای زیر را به کار برید :

1 – به ندرت تنبیه کنید .

2 – به دانش آموز بفهمانید که به خاطر چه چیز او را تنبیه کرده اید .

3 – آن دسته از رفتارهای دانش آموز را که نقطه مقابل اعمال نا پسند اوست مورد تشویق قرار دهید و تقویت کنید .

4 – در اعمال تنبیه از راههای مختلف استفاده کنید .

5 – از تنبیه بدنی به هر صورت خودداری نمایید .

6 – هر گاه دچار خشم و عصبانیت هستید اقدام به تنبیه نکنید .

7 – کودک را در حین ارتکاب عمل تنبیه کنید ، نه پس از انجام آن .

دلایلی که برای کم تنبیه کردن اقامه می شود نیاز به تشریح بیشتری دارد ، زیرا مشاهده شده است که برخی از معلمان ، دانش آموزان را به طور مکرر تنبیه می کنند .

اولأ ، معلم و یا والدینی که مکررأ کودک را تنبیه می کنند ، این عمل بتدریج اثر خود را به عنوان وسیاه ای برای اصلاح رفتار از دست می دهد ، و بتدریج کنترل او برکلاس از طریق تنبیه ضعیف می شود ، و دانش آموزان در قبال رویه او مصونیت پیدا کرده ، به خشونتهای وی عادت می کنند . معلم و یا والدینی که با خشونت عمل اقدام به تنبیه می کنند ، رفته رفته در نظر کودک فردی پرخاشگر جلوه می نمایند و رفتار آنها برای او الگو و ملاک می شود . مثلأ ، چنانچه پدری برای هر شیطنتی فرزند خود را تنبیه بدنی کند ، این باور برای او پیش می آید که او نیز به تقلید از پدر به دیگران حمله کند .

ثانیأ ، تنبیه بیش از حد ، ممکن است کودک را به خودداری از ادامه فعالیت و دوری جستن از آن بکشاند . مثلأ ، چنانچه معلم ورزشی ، دانش آموزی را به خاطر بازی ضعیف در والیبال مکررأ تنبیه و سرزنش کند ، احتمال دارد دیگر در این بازی شرکت نکند . و یا این که محصلی به خاطر مواجه شدن با تنبیه و سرزنش زیاد ، مدرسه را ترک کند و یا در صورت ترک نکردن مدرسه ، دچار حالتهای غیر عادی از قبیل حواس پرتی یا عدم تمرکز در کلاس خیالپردازی ، نا آرامی و غیره گردد و یا با دیگران زد و خورد کند .

منبع : مجله ی پیوند نیمه اول سال 1370